Na czym polega zrównoważony rozwój w ekologii?
Pojęcie zrównoważonego rozwoju jest dziś często używane w mediach, w tym przez przedstawicieli władz państwowych i międzynarodowych. Wiele słyszymy o strategii zrównoważonego rozwoju i coraz większej liczbie starań w przestrzeganiu jej założeń. Warto zatem dokładniej wyjaśnić, na czym polega zrównoważony rozwój. W naszym artykule przybliżamy najważniejsze definicje z tej dziedziny, wskazujemy cele zrównoważonego rozwoju oraz przedstawiamy jego główne zasady. Przyglądamy się również temu, czy aby na pewno polityka Polski w zakresie zrównoważonego rozwoju jest zgodna z jego zasadami.
Historia koncepcji zrównoważonego rozwoju
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w ostatnich latach zyskuje popularność za sprawą pogłębiającego się problemu globalnego ocieplenia oraz rosnącego zanieczyszczenia powietrza. W rzeczywistości nie jest niczym nowym. Już w 1987 roku w Raporcie Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju napisano: „Nasza wspólna przyszłość i »zrównoważony rozwój to taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszanie szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie«”. Były to początki zrównoważonego rozwoju we współczesnym rozumieniu. Jednak wcześniej korzystano z tego terminu w leśnictwie, odnosząc się do ochrony lasów przed wycinką, a później do ochrony środowiska jako takiego.
Na czym polega zrównoważony rozwój, czyli najważniejsze definicje
Zrównoważony rozwój to postępowanie mające pozwolić na zaspokojenie potrzeb oraz zapewnienie rozwoju społeczeństwa z zachowaniem takich samych szans na osiągnięcie tych celów przez kolejne pokolenia. W zrównoważonym rozwoju znaczenie mają trzy obszary: środowisko, społeczeństwo i gospodarka.
Środowisko – zachowanie go w stanie co najmniej niezmienionym stanowi podstawę wszystkich działań.
Gospodarka – służy jako narzędzie do osiągania celów.
Społeczeństwo – celem strategii zrównoważonego rozwoju jest zapewnienie ludziom szeroko pojętego dobrobytu.
Stawiane przez zrównoważony rozwój cele, środki do ich osiągnięcia oraz zasady zrównoważonego rozwoju, przy których przestrzeganiu należy wykonywać wszystkie działania, określa definicja ukuta przez Organizację Narodów Zjednoczonych:
„Zrównoważony rozwój Ziemi to rozwój, który zaspokaja podstawowe potrzeby wszystkich ludzi oraz zachowuje, chroni i przywraca zdrowie i integralność ekosystemu Ziemi bez zagrożenia możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń i bez przekraczania długookresowych granic pojemności ekosystemu Ziemi”.
Kwestię tego, na czym polega zrównoważony rozwój, najprościej można określić jako dążenie do postępu i jak najwyższego standardu życia, jak najbardziej troszcząc się o środowisko. Podstawowa zasada zrównoważonego rozwoju to zapobieganie degradacji środowiska naturalnego, niemniej w obecnej sytuacji jej cele zmierzają nie tyle do zachowania obecnej sytuacji, ile do jej poprawy.
Ważnym krokiem na drodze rozwoju współczesnej koncepcji zrównoważonego rozwoju była Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zrównoważonego Rozwoju, która odbyła się w 2012 roku. Państwa członkowskie doszły wtedy do porozumienia w sprawie zaakceptowania Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju – 2030, która ostatecznie została podpisana pod koniec września roku 2015. Dokument zawiera 17 celów zrównoważonego rozwoju, a także ustanawia wskaźniki zrównoważonego rozwoju w różnych krajach i regionach świata, zgrupowane w trzech kategoriach określanych jako łady. Są to:
ład społeczny,
ład gospodarczy,
ład środowiskowy,
ład instytucjonalno-polityczny.
Zrównoważony rozwój – przykłady
- wymiana źródeł ciepła na paliwa kopalne na instalacje wykorzystujące źródła energii odnawialnej takie jak instalacje fotowoltaiczne czy pompy ciepła,
- ograniczanie jazdy samochodem lub wymiana pojazdu spalinowego na elektryczny,
- ograniczanie spożywania mięsa, którego wytwarzanie jest źródłem emisji dużej ilości CO2,
- zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii w tzw. miksie energetycznym,
- ograniczanie konsumpcji,
- segregacja śmieci,
- oszczędzanie energii elektrycznej,
- budowaenergooszczędnych domów i obiektów komercyjnych,
- stosowanie recyklingu i wybieranie produktów, które można mu poddać,
- wiele więcej innych działań.
Polska – zrównoważony rozwój jako prawo podstawowe
Omawiając temat troski o środowisko w kontekście rozwoju i dobrobytu, nie możemy pominąć tego, jak pod tym względem wypada Polska. Zrównoważony rozwój w naszym kraju zyskał miano prawa podstawowego. Zapewnienie o prowadzeniu polityki Polski zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju znajduje się nawet w Konstytucji RP. Art. 5 tejże mówi:
„Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka, i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”.
Natomiast Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. definiuje to, co rozumie się przez pojęcie zrównoważonego rozwoju – cele i zasady są tu określone bardzo jasno:
„Zrównoważony rozwój to rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.” W praktyce, jeśli chodzi o zrównoważony rozwój, polityka Polski wciąż pozostawia wiele do życzenia. Choć rozwój odnawialnych źródeł energii jest dość dynamiczny, wciąż stanowią one jedynie nieco ponad 17% miksu energetycznego, w którym ciągle dominuje węgiel. Niemniej silne naciski zewnętrzne ze strony UE oraz wzrost świadomości społeczeństwa niejako zmuszają organy decyzyjne do podejmowania większej liczby działań i wywiązywania się z konstytucyjnego obowiązku przestrzegania zasad zrównoważonego rozwoju, co rodzi nadzieję na postęp w tym obszarze w ciągu najbliższych lat. Zrównoważony rozwój to koncepcja rozwijana latami, której obecny kształt zakłada ochronę dzisiejszych i przyszłych pokoleń oraz bezpieczeństwo naszego wspólnego dobra, jakim jest Ziemia. Tym samym przestrzeganie zasad zrównoważonego rozwoju jest w interesie każdego z nas, o czym warto pamiętać zarówno na poziomie globalnym i państwowym, jak i jednostkowym. I Ty możesz przyczynić się do zrównoważonego rozwoju, a ZieloneQ chętnie Ci w tym pomoże!
