Wpływ zmieniającego się klimatu na zdrowie. Czym jest choroba klimatyczna?

Negatywny wpływ zmian klimatu na środowisko i człowieka jest oczywisty. Natomiast jednym z obszarów, w którym jego negatywne oddziaływanie jest największe, jest ludzkie zdrowie. Już dzisiaj średnie temperatury w poszczególnych regionach świata negatywnie oddziałują na różne aspekty naszego zdrowia, natomiast jak przewiduje IPPC – Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu, w ciągu kolejnych 20 lat średnia temperatura na świecie wzrośnie o
ok. 1,5° C. Z naszego artykułu dowiesz się, jakie będzie to mieć konsekwencje dla zdrowia człowieka, z jakimi problemami zmagamy się już dzisiaj oraz czym jest choroba klimatyczna.

Choroba klimatyczna – co to jest?

Coraz częściej w kontekście zmian klimatu pojawia się temat choroby klimatycznej. Co to jest? Warto wyjaśnić, że nie mówimy tu o żadnym pojedynczym konkretnym schorzeniu znajdującym się na liście chorób. Choroba klimatyczna to każde schorzenie i dolegliwość, które pośrednio lub bezpośrednio wywołały zmiany klimatu.

Bezpośredni wpływ zmian klimatu na zdrowie – zmiany klimatu a zdrowie to bezpośrednia zależność. Tylko wyższe średnie temperatury już powodują różne problemy zdrowotne.
Pośredni wpływ zmian klimatu na zdrowie – między zmianami klimatu a zdrowiem pojawiają się też zależności pośrednie, których jest bardzo dużo. Mowa o zjawiskach wywołanych wyższą średnią temperaturą, które powodują zwiększenie częstotliwości występowania niektórych chorób w społeczeństwie lub intensyfikują ich objawy.

Chorób klimatycznych nie wolno bagatelizować. Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia, w latach 2030–2050 zmiany klimatu spowodują nawet ponad 250 000 zgonów więcej.

Objawy choroby klimatycznej – pogłębienie chorób współistniejących

Pod pojęciem choroba klimatyczna często rozumie się różne schorzenia układu sercowo-naczyniowego lub oddechowego. Wysokie temperatury i intensywne nasłonecznienie nie sprzyjają prawidłowej pracy wspomnianych układów, upośledzając ich pracę. Zwłaszcza osoby cierpiące na choroby, takie jak nadciśnienie, miażdżyca, czy astma odczuwają pogłębienie objawów ze względu na częstsze upały i wzrost średniej temperatury. Niemniej ten problem może dotknąć również osoby z grupy podwyższonego ryzyka, u których reakcją organizmu na zmianę klimatu może być nie tyle pogłębienie objawów, ile ich pojawienie się po raz pierwszy.

Co ciekawe, na ww. objawy choroby klimatycznej najbardziej narażeni jesteśmy wiosną, a nie latem. Dlaczego? To konsekwencja tego, jak długo trwa aklimatyzacja. Otóż przeważnie kilka miesięcy wystarczy, aby organizm człowieka częściowo przyzwyczaił się do wyższej temperatury i jej konsekwencji. Jednak nie oznacza to braku zagrożeń latem, przynajmniej w zakresie chorób układu sercowo-naczyniowego i oddechowego są zwykle mniejsze.

Zmiany klimatu a zdrowie – choroby wektorowe

Globalne ocieplenie to sporo zmian klimatu, które pozornie mogą się wydawać atrakcyjne dla człowieka. W rzeczywistości stanowią pośrednie zagrożenie dla jego zdrowia m.in. z powodu wzrostu ryzyka zakażenia chorobą wektorową.

wydłużenie okresu wegetacji roślin,
ekspansja roślinności specyficznej dla ciepłych regionów,
wzrost temperatur minimalnych,
wzrost nasłonecznienia.

Wyżej wymienione czynniki sprawiają, że jest coraz więcej miejsc stanowiących idealne warunki rozwoju dla owadów, a ich czas życia się wydłuża. Niestety wśród insektów są m.in. kleszcze i komary przenoszące wiele groźnych chorób. Kleszcze odpowiadają za przenoszenie takich schorzeń jakborelioza, gorączka plamista, babeszjoza oraz odkleszczowe zapalenie mózgu.Natomiast ze strony komarów największe zagrożenie tkwi w przenoszeniumalarii Warto wspomnieć również o wzmożonym zakwitaniu akwenów wodnych spowodowanym ociepleniem klimatu. W jego efekcie powstają dogodne warunki dla rozwoju sinic produkujących toksyny. W konsekwencji tego zjawiska zagrożeniem dla człowieka jest zarówno zatruta woda, jak i spożywanie organizmów pochodzących z zakażonych akwenów np. ryb słodkowodnych.

Brak wody przyczyną wielu chorób klimatycznych

Ocieplenie klimatu oznacza częste susze, a tym samym problemy z dostępem do wody w wielu regionach świata. Przekłada się to bezpośrednio na problemy ze zdrowiem wywołane odwodnieniem. Ich pośredni wpływ polega na niedoborach wody w produkcji żywności, co oznacza mniejszą dostępność jedzenia głównie ze względu na wzrost cen. Konsekwencją tego jest niedożywienie, przede wszystkim w biedniejszych regionach świata, a to zaś jest przyczyną wielu problemów zdrowotnych.

Anomalie pogodowe

Zmiana klimatu to czynnik, który nie tylko powoduje choroby, ale też zjawiska prowadzące do większej liczby zgonów lub poważnych zranień. Mowa oczywiście o katastrofach pogodowych będących konsekwencją bezpośrednią ocieplenia klimatu lub zaburzonej równowagi środowiskowej. W ostatnich latach zauważamy wzrost liczby gwałtownych zjawisk pogodowych oraz coraz większą ich intensywność. Szacuje się, że co roku kataklizmy spowodowane zmianami klimatu pozbawiają życia ok. 300 osób i ranią co najmniej 1000. Do najczęstszych gwałtownych zjawisk należą:

huragany,
tornada,
powodzie,
tsunami,
trzęsienia ziemi.

Kataklizmy pogodowe to nie tylko zjawiska wpływające bezpośrednio na ludzi, ale też takie, które oddziałują na roślinność, a w pośredni sposób na człowieka. Rocznie w samej tylko Europie dochodzi do ok. 70 000 pożarów lasów. Oznacza to coraz mniejszą ilość tlenu w atmosferze, pojawianie się deszczów nawalnych i ogólną destabilizację środowiska, co stanowi jedną z przyczyn pojawiania się gwałtownych zjawisk atmosferycznych.

Czy klimat w górach jest zdrowy, czyli znaczenie roślinności

Szukając sposobów na uniknięcie choroby klimatycznej często pojawia się pytanie, czy klimat w górach jest zdrowy. Wyjazd w góry to dobry pomysł na uniknięcie bezpośredniego wpływu zmian klimatu na zdrowie, ponieważ więcej roślin to brak deszczy nawalnych, więcej tlenu i niższa średnia temperatura powietrza. Niestety im więcej roślin w otoczeniu, tym większe prawdopodobieństwo zakażenia chorobą wektorową oraz potencjalne ryzyko pożaru.

Zmiany klimatu a odporność organizmu

Od lat trwa dyskusja o tym, czy istnieje zależność: zmiana klimatu a odporność organizmu. Naukowcy wskazują, że prawdopodobnie istnieje związek, a mianowicie pozytywny wpływ zmian klimatu na odporność organizmu. Niemniej podłoże tego zjawiska nie jest jak na razie znane, a wzmocnienie odporności okazuje się niewielkie. Dlatego, by nabrać odporności, warto polecić mieszkańcowi regionów górskich wyjazd nad morze, jednak zmiany klimatu w wymiarze globalnym z pewnością powodują więcej negatywnych niż pozytywnych konsekwencji.

Przyjazny klimat w Polsce już niedługo stanie się przeszłością

Wielu twierdzi, że ze względu na położenie naszego kraju nie grożą nam szczególnie groźne konsekwencje zmian klimatycznych. Niestety temperatura stale rośnie, co oznacza, że w ciągu kolejnych 20–30 lat przyjazny klimat w Polsce stanie się przeszłością. Zresztą już dzisiaj pojawiają się u nas fale upałów oraz skrajne wahania temperatur. Coraz częściej mamy też do czynienia z gwałtownymi zjawiskami atmosferycznymi. Co więcej, w ostatnim 10-leciu doszło do 50-krotnego wzrostu zakażeń boreliozą, co wynika ze znacznego wzrostu populacji kleszczy.

Choroba klimatyczna to poważne zagrożenie, które z każdym kolejnym rokiem będzie coraz poważniejsze. Oczywiście reakcja organizmu na zmianę klimatu częściowo jest kwestią indywidualną, jednak nie ma wątpliwości, że niebezpieczeństwo, choćby w postaci kataklizmów pogodowych, czyha na nas wszystkich. Warto zatem wdrażać wszelkie możliwe działania, które mogą zapobiec lub przynajmniej spowolnić zmiany klimatu. Krokiem w tę stronę jest montaż fotowoltaiki oraz pomp ciepła.